शालेय विद्यार्थ्यांसाठी महत्त्वाचे ४०+ मराठी Vakyaprachar अर्थांसहित. परीक्षेसाठी उपयुक्त, सहज समजणारे आणि लक्षात राहणारे वाक्यप्रचार यादीसह.
शालेय विद्यार्थ्यांसाठी महत्त्वाचे ‘वाक्यप्रचार’ (Vakyaprachar) अर्थांसहित
१) एरंडाचे गुऱ्हाळ- कंटाळवाणे भाषण करणे.
२) कणिक तिंबणे-मार देणे.
३) कळीचा नारद- भांडणे लावणारा.
४) काखा वर करणे- जवळ काही नसणे.
५) कणाडोळा करणे- लक्ष न देणे.
६) कागदी घोडे नाचविणे – फक्त लेखनात शूरपणा दाखविणे.
७) काकदृष्टीने पाहणे- बारकाईने न्याहाळणे.
८) कानावर पडणे – सहजपणे ऐकू येणे.
९) कानउघडणी करणे- चुकीची कडक शब्दात जाणीव देणे.
१०) कोंडमारा होणे- निरुपाय होणे.
११) खडे फोडणे- दोष देणे.
१२) खसखस पिकणे- मोठ्याने हसणे.
१३) खूणगाठ बांधणे- निश्चय करणे.
१४) गळ्यातला ताईत -अतिशय प्रिय वस्तू.
१५) गाशा गुंडाळणे- निघून जाणे.
१६) ग्वाही देणे – साक्ष देणे.
१७) गुण उधळणे- दुर्गुण दाखविणे.
१८) घर डोक्यावर घेणे – घरात आरडाओरडा करणे.
१९) घागरगडाचा सुभेदार – पाणक्या.
२०) चतुर्भुज होणे- कैद होणे/
लग्न होणे.
२१) चहा करणे-स्तुती करणे.
२२) चुरमुरे खात बसणे – खजील होणे / पदरी न पडणे.
२३) चेहरा काळवंडणे – मन खिन्न होणे.
२४) चोरावर मोर बसणे – मात करणे /वरचढ होणे.
२५) छत्तीसचा आकडा – वैर
२६) जमदग्नी- अतिशय रागीट मनुष्य.
२७) जीव टांगणीला लागणे –
चिंताग्रस्त होणे.
२८) जीवाचे रान करणे – खूप कष्ट करणे.
२९) जखमेवर मीठ चोळणे -उणिवेवर प्रहार करणे.
३०) जीवाची उलघाल होणे-
खूप भीती वाटणे.
३१) जीवापाड जपणे – मायेने सांभाळणे.
३२) झाकले माणिक – साधा पण गुणी मनुष्य.
३३) तळहाताचा फोड – अतिशय काळजीने केलेली जपणूक.
३४) ताटाखालचे मांजर होणे- अंकित होऊन राहणे.
३५) तारे तोडणे – वेड्यासारखे बोलणे.
३६) तोंड टाकणे- बरळणे.
३७) तोंडात बोट घालणे – नवल करणे.
३८) तोंडावर येणे – फार जवळ येणे.
३९) त्राटिका – कजाग बायको.
४०) त्रेधा उडणे- फजिती होणे.
४१) तिलांजली देणे-त्याग करणे.
४२) थंडा फराळ करणे-उपाशी राहणे.
४३) थुंकी झेलणे- खुशामतीची सीमा गाठणे.
४४) दगडावरची रेघ-खोटे न ठरणारे शब्द.
४५) दात ओठ खाणे- चरफडणे
४६) दाद देणे- मन व्यक्त करणे/प्रशंसा करणे.
४७) जीव मुठीत धरणे- मन घट्ट करणे.
४८) दीड शहाणा -मूर्ख.
४९) धूळ चारणे- पूर्ण पराभव करणे.
५०) धूळ भेट- उभ्याउभ्या झालेली भेट.
५१) धाबे दणाणणे -खूप भीती वाटणे.
५२) न भूतो न भविष्याति होणे-
पूर्वी न झालेली व पुढे न होणारी गोष्ट घडणे.
५३) नाकी नऊ येणे- बेजार होणे.
५४) टक लावून पाहणे – बारीक नजरेने पाहणे.
५५) ठणठणपाळ – द्रव्य व विद्या दोन्ही नसलेला.
५६) डोके खाजविणे – आठवण्याचा प्रयत्न करणे.
५७) डोळे उघडणे – पश्चात्ताप होणे.
५८) पड खाने- माघार घेणे.
५९) पदरात घालणे – स्वाधीन करणे.
६०) पाणी पडणे- उत्साहभंग होणे.
६१) पाणी पाजणे – पराभव करणे.
६२) पाया घालणे – प्रारंभ करणे.
६३) पारा चढणे- खूप रागावणे
६४) पाणउतारा करणे- अपमान करणे.
६५) पायमल्ली करणे- धुडकावणे.
६६) पांघरून घालणे – दोष झाकणे
६७) पांढऱ्यावर काळे करणे-
लिहिणे
६८)) पालथ्या घागरीवर पाणी- निष्फळ श्रम
६९) पोटात चिमटा घेणे- अर्धपोटी राहणे
७०) पोबारा करणे – पळून जाणे.
७१) फडशा पाडणे- संपविणे
७२) ब्रम्हांड आठवणे – भीती वाटणे
७३) बोल लावणे- दोष देणे
७४) बांगडी फुटणे – वैधव्य येणे
७५) बिनभाड्याचे घर- तुरुंग
७६) बोटे मोडणे- व्यर्थ चरफडणे
७७) भागुबाई – भित्रा माणूस
७८) मनात मांडे खाणे- मनोराज्य करणे.
७९) माशा मारणे-निरोद्योगी असणे.
८०) मुभा असणे – मोकळीक असणे
८१) मुलाहिजा बाळगणे- पर्वा करणे
८२) मेतकूट जमणे- दृढ मैत्री होणे
८३) रसातळाला जाणे – नाश होणे
८४) राम राम ठोकणे- निरोप देणे
८५) राम नसणे- अर्थ नसणे.
८६) राम म्हणणे- मरणे
८७) लंकेची पार्वती- अंगावर दागिने नसलेली स्त्री
८८) वर्ज करणे- टाळणे
८९) वाकडे पाऊल पडणे- दूर्वर्तन करणे
९०) अकलेचा खंदक – मूर्ख मनुष्य
९१) अंग धरणे- लठ्ठ होणे
९२) अंग काढून घेणे- संबंध तोडणे/ जबाबदारी टाळणे
९३) अंगाची लाही होणे- रागाने बेफाम होणे.
९४) अर्धचंद्र- हकालपट्टी करणे
९५) आकाशाला गवसणी घालणे – शक्तीबाहेरची गोष्ट करून पाहणे.
९६) आकाशपाताळ एक करणे-
नाहक आरडा ओरडा करणे.
९७) आकाशाची कुऱ्हाड होणे-
सर्व बाजूंनी संकटे येणे.
९७) आभाळ फाटणे- सर्व बाजूंनी संकटात सापडणे.
९८)इतिश्री- शेवट
९९) उजेड पाडणे-मोठे काम करणे
१००) उखळ पांढरे होणे- पुष्कळ द्रव्य मिळणे
१०१) उंटावरचा शहाणा – मूर्खपणाचा सल्ला देणारा
१०२) उंबराचे फुल- क्वचित भेटणारी व्यक्ती.
१०३) वाट लावणे- नाश करणे
१०४) वाखाणणी करणे- स्तुती करणे.
१०५) वाऱ्यावर सोडणे- दुर्लक्ष करणे
१०६) विडा उचलणे- प्रतिज्ञा करणे
१०७) षटकर् होणे – गुप्त गोष्ट तिसऱ्यास सांगणे.
१०८) शहानिशा करणे – खात्री करणे
१०९) शेणसडा होणे- परिस्थिती वाईट होणे
११०) सद् -गदित होणे- गहिवरणे
१११) सळो की पळो करणे- त्रास देणे
११२) सव्यापसव्य करणे- यातायात करणे.
११३) सारवासारव करणे
-नीटनेटके करणे
११४) सुतोवाच करणे- प्रारंभ करणे
११५) सूंबाल्या करणे – पळून जाणे
११६) हरताळ फासणे-नाश पावणे /विफल करणे
११७) हतबल होणे- असमर्थ ठरणे
११८) हळद लावणे- विवाह होणे
११९) हस्तक्षेप करणे-ढवळाढवळ करणे
१२०) हात ओला करणे- पैसा किंवा भोजन मिळणे
१२१) हायसे वाटणे – सुटकेचे समाधान होणे
१२२) हातपाय गाळणे – धीर सोडणे
१२३) हात टेकणे- निरुपाय होणे
१२४) हातखंडा असणे-कुशलता असणे
१२५) हाडाची काडे करणे-खूप काम करणे / खूप श्रम करणे
१२६) हातचा मळ- सहज घडणारी गोष्ट
१२७) हात धरणे- वरचढ ठरणे.
१२८) हातातोंडाशी गाठ पडणे- जेमतेम खाण्यास मिळणे
१२९) हातावर तुरी देणे-फसवून जाणे
१३०) हंबरडा फोडणे- ओक्साबोक्सी रडणे/अनावर शोक
Other Articles- शालेय विद्यार्थ्यांसाठी ४५+ महत्त्वाच्या मराठी म्हणी
Top 50+ Marathi WhatsApp Status Quotes for 2025
Follow us on YouTube